Қазақстан халқына арналған «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауында мемлекет басшысы цифрландыру саласындағы қол жеткізілген нәтижелерді арттырудың маңыздылығын атап өтті. Әсіресе, «Электронды үкімет» платформасына жасанды интеллект технологияларын енгізу жұмыстарын белсенді түрде жандандыру қажет.
Бүгінде БҰҰ бағалауы бойынша, Қазақстан цифрландыру саласында прогресс көрсетуде. Ел 193 мемлекеттің ішінде 24-орынды, ал онлайн қызметтер индексі бойынша 10-дыққа кіреді. Мысалы, интернет арқылы мемлекеттік қызметтерге қолжетімділік 92%-ға жетті.
0
Сонымен қатар, биометриялық сәйкестендіру және QR-санаттар енгізілуде, бұл электронды қызметтерді алу процесін едәуір жеңілдетті. 2024 жылы QR-кодтар арқылы 8 млн-нан астам қолтаңба жасалса, Digital ID жүйесі арқылы 18 млн-нан астам сәйкестендіру жүргізілді.
«Электронды үкімет» платформасын жетілдіру және модернизациялау процесі үздіксіз әрі үшінші нұсқаға көшу белсенді кезеңінде. Жаңа eGov айтарлықтай тұрақты және ыңғайлы болады, соның ішінде жасанды интеллект технологияларын қолдану арқылы.
Қазақстан электронды үкімет саласындағы озық шешімдерін Тәжікстан, Того, Сьерра-Леоне секілді елдермен бөлісуді бастады.
Мемлекет бизнес үшін де осындай қызметтерді әзірлеуде, компанияларды тіркеуден бастап жоюға дейін толық қолдау циклын қамтамасыз етеді.
IT-саласындағы инновациялар
2024 жылы Қазақстанның IT-саласы динамикалық өсімді көрсетті. IT-компаниялардың саны 18 683-ке жетті. Соңғы үш жылда 16%-ға артты. Мысалы, елде халықаралық технологиялық парк «Astana Hub» жұмыс істейді. Бүгінде ол Қазақстандағы IT-стартаптарды дамыту орталығы ретіндегі рөлін растайды. Технопарк 1,5 мыңнан астам қатысушыны біріктірді. Олардың ішінде 1102 қазақстандық және 437 шетелдік компания бар. Қатысушылардың жалпы табысы 1,2 трлн теңгені құрады. Соңғы бес жылда өсім 31 есе. Биылғы экспорттық табыс 140 млрд теңгеден асты. Жылдық өсім соңғы төрт жылда 10 есе артты. Осылайша, «Astana Hub» өңірдегі жетекші технопарк ретінде өз позициясын нығайтуда.
1
Инновациялық экожүйенің негізгі элементі аймақтық хабтардың дамуы болды. Бүгінде ел бойынша 18 осындай алаң жұмыс істейді. Олар жергілікті стартаптар мен кәсіпкерлікті дамытуға белсенді түрде ықпал етуде. Стартаптар мен IT индустриясын дамытуға арналған барлық бағдарламалар аймақтық IT-хабтарға қолжетімді. Осылайша, аймақтық хабтар Қазақстандағы IT-индустрияның дамуына маңызды драйвер болып, таланттарды ашуға және күшті инновациялық экожүйе құруға ықпал етеді.
Қазақстанда IT-саласының толық әлеуетін ашу үшін «Ұлттық инновациялық жүйенің Біріңғай терезесі» құрылды, мұнда IT-мамандарға, инноваторларға және ғылыми қызметкерлерге арналған мемлекеттік қолдау шараларының басым көпшілігі ұсынылған. Портал мемлекеттік қолдауды бөлу процестерінің ашықтығы мен тиімділігін қамтамасыз етеді. Бүгінде оны жыл сайын жарты миллионнан астам адам пайдаланады. Портал EGOV аналогы ретінде біріңғай терезе болуға айналды.
Сонымен қатар, әлемнің түкпір-түкпірінен талантты мамандарды тарту үшін жағдайлар жасалуда. МФЦА базасында Экспат орталығы жұмыс істейді. Ол шетелдік мамандар үшін мемлекеттік қызметтерді алу бойынша біріңғай терезе қызметін атқарады.
IT-қызметтер экспортында
Қазақстанның IT-қызметтер экспорты жылдам өсуді көрсетуде. 2023 жылы оның көлемі $529 млн-ға жетсе, 2024 жылдың алғашқы жартыжылдығында бұл көрсеткіш $305 млн-нан асты. Яғни, мемлекет басшысының 2026 жылға дейін IT-қызметтер экспортын $1 млрд-қа жеткізу туралы тапсырмасының орындалуы жүріп жатыр.
Ол үшін Қазақстанда жетекші сарапшылар мен инвесторларды тарта отырып, әртүрлі акселерациялық бағдарламалар өткізіліп жатыр. Осылайша, коммерциялық өнімдердің шетелдік нарықтарға шығуын жеңілдету көзделуде.
Сонымен қатар, халықаралық желі кеңейтілуде. Қазірдің өзінде АҚШ, Сауд Арабиясы және Сингапурде үш шетелдік IT-хаб табысты жұмыс істейді. Барлық осы бастамалар таланттарды тартуға көмектеседі және қазақстандық стартаптарға халықаралық ынтымақтастық үшін жаңа мүмкіндіктер ашады.
Қазақстан, ескерте кетсек, венчурлық мәмілелер саны бойынша өңірдегі көшбасшы болып табылады. CITIX, Hero’s Journey, Higgsfield AI сияқты компаниялар елеулі инвестициялар тартты. Осы компаниялардың кейбірі $100 млн-дық бағалауға жетті. Негізінде, Қазақстан өңірдегі инновациялар орталығына айналуда.
Бүгінде Қазақстаннан IT-қызметтер 86 елге экспортталуда, бұл отандық компаниялардың халықаралық деңгейде сәтті бәсекелесуге қабілетін және жоғары сұранысты растайды. Экспорттың негізгі бағыттары – Ресей, Ирландия, Мексика, АҚШ және Сингапур.
IT-мамандарды даярлау
2024 жылы IT-мамандарының орташа айлық жалақысы 54%-ға артып, 673 мың теңгеге жетті, бұл білікті кадрларға жоғары сұранысты және бәсекеге қабілетті еңбек жағдайларын көрсетеді. IT-саласындағы жұмыспен қамту 12%-ға артып, 187 мың адамды құрады.
Мемлекет басшысының тапсырмасын жүзеге асыру мақсатында 2025 жылға дейін 20 мың IT-маманды даярлауға бағытталған Tech Orda бағдарламасы іске қосылды, ол жеке IT-мектептерді ынталандыру арқылы жүзеге асырылады. Жеке IT-мектептер 16 мыңнан астам ақпараттық технологиялар саласындағы мамандарды даярлады. Бұл бағытта білікті кадрлармен еңбек нарығын қамтамасыз ету мақсатында жұмыс жүргізілуде. Айта кету керек, Tech Orda бағдарламасының түлектерінің арасында IT-саласына мүлде басқа салалардан өткен табысты оқиғалар көп.
Жасанды интеллектіні дамыту
Қазақстан халқына арналған «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауында мемлекет басшысы жасанды интеллектіні және цифрлық технологияларды тұрақты дамудың маңызды құрамдас бөлігі ретінде енгізудің маңыздылығын атап өтті. Осы тұрғыда Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі бірнеше маңызды бастамаларды жүзеге асырды:
- AI саласын дамыту жөніндегі комитет құрылды;
- 2024–2029 жылдарға арналған AI-ды дамыту тұжырымдамасы бекітілді;
- AI туралы заң жобасы дайындалды, бұл одан әрі өсудің қажетті нормативтік-құқықтық базасын қамтамасыз етеді.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Астана қаласында Жасанды интеллект орталығын ашу бойынша жұмыстар жүргізілуде. Орталықтың миссиясы – бүкіл