Brigham and Women’s Hospital жүргізген зерттеуге сәйкес, Гарвард медициналық мектебінің екінші үлкен клиникалық ауруханасы, қанның үш биомаркері әйелдерде ауыр жүрек-қан тамырлары оқиғаларының тәуекелін онжылдықтар бұрын болжай алады. Зерттеу нәтижелері 2024 жылғы Еуропалық кардиологтар қоғамының конгресінде ұсынылып, New England Journal of Medicine журналында жарияланған.
«Жүрек-қан тамырлары ауруларын және олардың белгілерін анықтау қиын, сондықтан бұл ауру жыл сайын шамамен 18 миллион адамның өмірін алады. Американдық ғалымдардың дәстүрлі қан анализіне жаңа көзқарасы ауруды ерте кезеңдерде анықтау және одан әрі емдеу әдісін анықтауға мүмкіндік береді», — деп атап өтті Қазақстандық сарапшы Гинтаутас-Юозас Кентра, дәрігер және «Ұлттық денсаулық ассоциациясы» қоғамдық бірлестігінің вице-президенті.
Зерттеу үшін ғалымдар «Әйелдердің денсаулығы» зерттеуіне қатысқан 27 939 медицина қызметкерінің қан үлгілерін және медициналық ақпаратын жинады.
1992-1995 жылдар аралығында 55 жастағы зерттеуге қатысқан әйелдер 30 жыл бойы бақылауға алынды. Осы кезеңде 3662 зерттеу қатысушысы инфаркт, инсульт, қан айналымын қалпына келтіру операциясын немесе жүрек-қан тамырлары ауруларынан қайтыс болды.
Ғалымдар жоғары сезімтал С-реактивті белок — қабыну маркері, төмен тығыздықты липопротеин немесе «жаман холестерин» және липопротеин (а) деңгейлерін жеке-жеке және бірлесіп жүрек-қан тамырлары тәуекелін болжау үшін бағалады.
Зерттеушілер жоғары деңгейдегі төмен тығыздықты холестерині бар әйелдерде жүрек-қан тамырлары ауруларының пайда болу қаупінің 36% жоғары екенін анықтады, бұл ең төмен деңгейдегі әйелдермен салыстырғанда. Липопротеин (а) жоғары әйелдерде тәуекел 33% жоғары, ал С-реактивті белоктың жоғары деңгейі бар әйелдерде тәуекел 70% жоғары болды.
Барлық үш көрсеткіш бірге бағаланғанда, жоғары көрсеткіштері бар қатысушылар инсульт дамуының 1,5 есе жоғары тәуекеліне және төмен көрсеткіштері бар әйелдермен салыстырғанда ишемиялық жүрек ауруының даму қаупінің үш есе жоғары болуына ие болды.
Зерттеушілер адамның жүрек және тамыр денсаулығын сақтау үшін өмірдің басында қабылдаған қадамдарының уақыт өте келе жинақталуы және жылдар мен тіпті онжылдықтар өткен соң жақсы денсаулық көрсеткіштерімен корреляциялануы мүмкін екенін атап өтті.
Қазақстанда, ДДҰ-ның соңғы статистикасына сәйкес, 87% өлім-жітім инфекциялық емес ауруларға келеді, олардың 49% жүрек және қан тамырлары ауруларын құрайды.
«Жүрек және қан тамырлары ауруларын алдын алу адамның өмір салтына негізделген. Темекі шегу, алкогольді пайдалану, артық салмақ, физикалық белсенділіктің болмауы сияқты тәуекел факторларын алдын алуға болады. Осы мақсатта, зиянды азайту концепциясына сәйкес, мүмкіндігінше ертерек теңдестірілген тамақтануға көшіп, дене салмағын қалыпқа келтіру, зиянды әдеттерден бас тарту және физикалық мәдениетті сақтау қажет», — деп қорытындылады Қазақстандық сарапшы Гинтаутас-Юозас Кентра.